- A inusual intensidade das mareas vivas e condicións meteorolóxicas favorables permiten a recolección masiva de percebes en Ferrol, nun contexto marcado polo furtivismo e a incerteza sobre a rexeneración desta especie.
As mareas vivas máis intensas rexistradas en case dúas décadas, xunto con condicións meteorolóxicas excepcionais, transformaron os bancos de percebes na costa galega, proporcionando un alivio temporal ao sector pesqueiro de Ferrol. Desde o mércores, os peiraos da lonxa de Curuxeiras foron testemuñas dun constante fluxo de caixas cheas de percebes, que chegaron aos mostradores a prezos insólitamente baixos para esta época do ano. O fenómeno astronómico, impulsado pola superluna, a eclipse parcial e o perigeo lunar, coincidiu cun mar inusualmente calmo, o que permitiu aos mariñeiros acceder a zonas tradicionalmente inaccesibles.
Gustavo Chacartegui, patrón maior da Confraría de Pescadores de Ferrol, detalla como estas condicións permitiron a uns 70 mariñeiros capturar percebes en lugares como Gabeira, que se asemellaban a unha praia debido ás mareas extraordinarias. “O mar estaba en calma total, o que nos permitiu acceder a áreas que, noutras circunstancias, serían inalcanzables”, explica. O resultado foi unha abundancia de percebes que, se ocorrese en agosto, dispararía o prezo ata o dobre. Con todo, os crustáceos están a venderse a 25 euros o quilo no seu tamaño mediano-grande e a 18 euros o mediano-pequeno, prezos moi por baixo dos habituais en plena tempada estival.
O impacto económico é inmediato e positivo para os pescadores, xa que o marisco chega directamente do mar ao consumidor sen pasar por intermediarios. Neste sentido, os particulares e as empresas de hostalería aproveitaron para abastecerse, enviando percebes mesmo a outras rexións como Madrid ou Barcelona. Este episodio foi visto como un respiro dentro dun sector que sufriu nos últimos anos pola diminución na produción de marisco, especialmente en percebes, que son un dos recursos máis prezados da costa galega.
Con todo, este episodio de abundancia tamén trouxo consigo un incremento no furtivismo. A espectacular baixamar, provocada polas mareas vivas, facilitou o acceso de recolectores ilegais a zonas que en condicións normais estarían fóra do seu alcance. Para combater esta actividade ilícita, despregouse un operativo na ría de Ferrol, apoiado pola policía autonómica, nun esforzo por protexer os limitados bancos produtivos que quedan, como os da Malata, A Cabana e as áreas entre os castelos. A pesar destes esforzos, os furtivos seguen sendo unha ameaza constante para a sustentabilidade do percebe.
Un caso recente na Coruña destaca a gravidade do problema. Un furtivo foi condenado tras ser sorprendido ata 39 veces en actividades ilegais, a última vez con 18 quilos de percebes, un 82 % deles sen a talla mínima permitida. Este tipo de recolección non só viola as normativas pesqueiras, senón que dana gravemente o ecosistema, xa que os furtivos utilizan rasquetas que limpan as rocas por completo, impedindo que os percebes se rexeneren. A sentenza, que inhabilita ao culpable para o marisqueo durante un ano e seis meses, foi vista como un avance na loita contra o furtivismo, xa que busca disuadir a reincidentes que, ata o de agora, non se vían afectados polas sancións administrativas.
Mentres tanto, a situación noutras zonas de Galicia, como a ría de Pontevedra, é preocupante. José Manuel Rosas, patrón maior da Confraría de Bueu, expresou a súa inquietude ante a baixa fixación de crías de percebe nas rocas. “As pedras están como nunca se viron, moitas completamente libres de percebe”, lamenta Rosas, sinalando que esta situación está a afectar gravemente a economía local, que depende en gran medida desta especie. En Ons e Onza, as zonas máis produtivas da ría, a fixación das crías foi insuficiente, o que pon en perigo a explotación futura do recurso.
O declive da produción de percebe non é un problema exclusivo da ría de Pontevedra. Ao longo de toda a costa galega, a falta de rexeneración do percebe está a xerar preocupación nas confrarías de pescadores, que urxen ás autoridades e ás universidades para levar a cabo estudos científicos que determinen as causas deste fenómeno. Rosas insta a que se investigue se existe algún factor nas pedras que impida a fixación dos alevíns e que se busquen solucións a curto e longo prazo para asegurar a sustentabilidade do percebe.
A pesar destes desafíos, hai algúns indicios de recuperación noutros mariscos da rexión. O berberecho, que sufrira unha década de pragas e mortaldade debido ás choivas torrenciais, mostra signos de melloría na ría de Pontevedra. As primeiras mostraxes suxiren un notable incremento na súa poboación, o que, de confirmarse, sería unha boa noticia para un sector que viu minguados os seus ingresos nos últimos anos. Outros recursos, como a navalla e o ourizo, demostraron unha maior resiliencia fronte ás adversidades climáticas e ecolóxicas, manténdose como opcións viables para os mariscadores da zona.
En resumo, as mareas vivas de setembro ofreceron unha oportunidade única para o sector pesqueiro de Ferrol, pero sacaron á luz tanto as ameazas do furtivismo como as dificultades para asegurar a rexeneración de especies crave como o percebe. Aínda que estas mareas extraordinarias han permitido unha colleita histórica, o futuro do percebe en Galicia depende de medidas efectivas para combater a explotación ilegal e dunha maior investigación científica para preservar este valioso recurso.