- O colapso da lagosta nas Rías Baixas: Un ecosistema en perigo
- O sector pesqueiro das Rías Baixas, unha vez próspero, viu unha drástica diminución nas capturas de lagosta (Palinurus elephas).
Durante as décadas dos sesenta e setenta, descargábanse entre 2,000 e 5,000 quilos de lagosta por semana nalgunhas lonxas. Francisco Pérez, ex patrón maior da Confraría da Guarda, lembra que as lagostas eran tan abundantes que o seu característico son “cri, cri, cri” era omnipresente nas lonxas. Nesa época, a lagosta era un piar fundamental da economía local e unha parte significativa da identidade cultural marítima da rexión
Con todo, o cambio foi drástico no século XXI. As estatísticas oficiais da Xunta de Galicia mostran que as capturas de lagosta esborralláronse. En 2005, A Guarda reportou 495 quilos de lagosta, xerando preto de 25,000 euros. Desde 2016, as capturas foron case nulas, con excepcións mínimas nos últimos anos. A sobrepesca e a lenta reprodución da lagosta, que tarda uns cinco anos en alcanzar o tamaño comercial mínimo de 23 centímetros e un quilo, son factores crave neste declive
A situación agravouse tanto que os pescadores da Guarda e O Grove tiveron que buscar novos caladoiros máis aló das augas locais. Na década dos oitenta, a frota desprazouse cara ao sur, chegando mesmo a Marrocos, en busca de lagostas.
Francisco Pérez explica que a súa frota utilizaba o miño, unha técnica de pesca máis eficiente que as nasas empregadas polos franceses. Esta migración foi unha resposta á escaseza local, buscando manter unha actividade que era vital para a economía das súas comunidades
Ante esta crise, propuxéronse varias medidas para tentar recuperar as poboacións de lagosta. José Irisarri, videógrafo, suxire a creación de áreas protexidas nas Illas Cíes para favorecer a rexeneración do ecosistema. Francisco Iglesias, ex patrón maior do Grove, apoia estas iniciativas, pero insiste en que deben ser acordadas co sector pesqueiro para minimizar o impacto económico nos pescadores. Iglesias destaca a necesidade de compensar adecuadamente aos pescadores se se impoñen restricións adicionais
A situación actual é precaria. As capturas de lagosta nas Rías Baixas son agora extremadamente raras, consideradas máis un golpe de xeito que unha realidade cotiá. As lagostas que se atopan no mercado local adoitan ser de importación, xa que os proxectos para establecer criadeiros locais non tiveron éxito debido ás complexidades ecolóxicas e económicas involucradas. Francisco Pérez menciona que a última cetaria na Guarda pechou nos anos setenta, e desde entón non houbo iniciativas exitosas para revitalizar estas instalacións naturais con lagostas doutras rexións debido a preocupacións sobre especies invasoras
A desaparición da lagosta das Rías Baixas é un claro recordatorio da fraxilidade dos ecosistemas mariños e a necesidade dunha xestión sostible dos recursos pesqueiros. A comunidade pesqueira da rexión, que algunha vez foi vibrante e próspera grazas á abundancia de lagostas, agora enfronta o desafío de adaptarse a unha nova realidade onde a conservación e a sustentabilidade son máis cruciais que nunca. A recuperación da lagosta e a protección doutras especies emblemáticas dependerán de decisións políticas e ecolóxicas informadas, así como do compromiso continuo do sector pesqueiro con prácticas sostibles e responsables.