- Nos últimos días, púidose observar en praias da Costa da Morte o fenómeno coñecido como mar de ardora, unha impresionante mostra de bioluminiscencia.
O mar de ardora, un fenómeno bioluminiscente, está rodeado de lendas, mitos e misterios. Esta marabilla natural, descrita por Julio Verne en Vinte mil leguas de viaxe submarina*, converteuse o verán pasado nun atractivo turístico en Carnota. Recentemente, as praias de Rebordelo (Cabana) e A Ermida (Corme) foron testemuñas deste mar fosforescente, transformando a Costa da Morte nun destino para aqueles que aprecian as rarezas naturais.
Cando ocorre o mar de ardora?
O mar de ardora é máis frecuente entre finais de primavera e setembro, debido a que a Noctiluca, o organismo responsable deste fenómeno, aliméntase de microalgas que proliferan durante estas estacións. Os ventos do sur ou do leste e a calor son condicións que favorecen a súa aparición.
Por que se produce este fenómeno?
O fenómeno prodúcese cando hai unha acumulación de Noctiluca, un organismo mariño capaz de emitir bioluminiscencia durante a noite, similar aos vagalumes en terra. Durante o día, pode apreciarse como unha mancha de cor, pero é de noite cando se percibe o brillo, probablemente para escorrentar depredadores.
“O fenómeno prodúcese cando hai unha acumulación de Noctiluca, un organismo mariño capaz de emitir bioluminiscencia durante a noite, similar aos vagalumes en terra. Durante o día, pode apreciarse como unha mancha de cor, pero é de noite cando se percibe o brillo, probablemente para escorrentar depredadores”, explica Jesús Ángel López Romalde, do departamento de Microbiología e Parasitología da Universidade de Santiago (USC). Os ventos do sur ou do leste e a calor favorecen este fenómeno, xa que a Noctiluca aliméntase de microalgas, cuxa proliferación impulsa o seu crecemento.
Por estas razóns, é máis común ver o mar de ardora entre finais de primavera e setembro. Aínda que a Noctiluca ten unha distribución mundial, as características específicas da contorna en Galicia poden facer que este fenómeno sexa máis visible aquí. A habilidade de fotógrafos e a difusión en medios e redes sociais permitiron que máis persoas #gozar deste espectáculo nos últimos anos.
Nadar neste “mar de estrelas”, como o describen algunhas publicacións, proponse mesmo como unha experiencia única. “En principio, non ten ningún impacto na saúde, máis aló de posibles reaccións alérxicas”, sinala López Romalde.
Alexandre Nerium, exmarinero, poeta e guía do Museo dá Pesca de Fisterra, lembra que este fenómeno, ademais da súa extraordinaria beleza, era crucial para a pesca. Antes da era de soárelos, os pescadores golpeaban a superficie do mar e a luz bioluminiscente axudaba a localizar bancos de peixes no fondo, vital para a pesca da sardiña, por exemplo. Lembra que este espectáculo só apréciase na escuridade: “Con lúa chea non se ve”.
Unha maxia fugaz
As fotos do mar de ardora capturan fenómenos efémeros. Non só ocorren en momentos específicos do ano, en lugares concretos e baixo certas condicións, senón que, segundo o mariñeiro e poeta ceense Xosé Iglesias, a bioluminiscencia da Noctiluca está a diminuír. Iglesias, que comezou a súa carreira no mar hai 20 anos, sinala que o océano cambiou considerablemente desde entón. Lembra como de neno, no barco do seu tío, a hélice deixaba un rastro brillante de ata 200 metros, e os golfiños nadaban baixo o barco, creando un espectáculo.
Na súa mocidade, bastaba con meter a man na auga do porto de Cee para vela brillar. Con todo, hai tempo que non ve ese resplandor con frecuencia, o que lle enche de tristeza ao ver as imaxes populares do mar de ardora, xa que agora é un fenómeno moi puntual. Atribúe este cambio ao quecemento global e á acidificación dos océanos: “Gustaríame que o mar de ardora iluminase toda Galicia, pero creo que este Atlántico está sentenciado, xa nin sequera o nordés é o vento predominante”.